Er wordt veel over gepraat en iedereen heeft er wel eens last van. De een kan er beter tegen dan de ander. Maar wat is het nu eigenlijk stress?
Stress betekent niets anders dan spanning of druk. Van oorsprong is het een term uit de bouw: stress is de kracht die wordt uitgeoefend op een voorwerp. Of stress schadelijk is hangt af van hoeveel belasting iets (of iemand) aan kan. Zelfs metaal krijgt haarscheurtjes als het te eenzijdig of constant wordt belast. Dat geldt dus ook voor mensen.
Als we het over stress hebben, dan gaat het meestal over ongezonde druk: een teveel aan spanning. Maar stress is niet altijd ongezond. Stress is een hele natuurlijke, en ook gezonde reactie van het lichaam, we noemen het dan positieve stress. Op het werk helpt gezonde stress je om goed te presteren. Het maakt je alert, geconcentreerd en efficiënt. De spanning maakt het lichaam ook klaar voor actie en dat is nodig om te kunnen reageren op bedreigende situaties.
Balans
Zolang spanning en ontspanning met elkaar in balans zijn en elkaar regelmatig afwisselen, is er niets aan de hand. Als de spanning echter niet wordt opgevolgd door een perioden van ontspanning, rust en emotionele ontlading, dan blijft de boog gespannen. De spanningsvolle situaties zullen elkaar dan ook steeds sneller opvolgen; je kunt minder hebben en kunt moeilijker tot ontspanning komen.
Uit balans
De problemen ontstaan pas wanneer de draaglast groter wordt dan de draagkracht. Op dat moment zijn de eisen die aan jou worden gesteld of die je aan jezelf stelt groter dan wat je aankunt. Het is het verschil tussen moeten en kunnen. Het evenwicht tussen de factoren die spanning veroorzaken, stressoren, en jouw mogelijkheden om stress te voorkomen of er mee om te gaan slaat door naar de verkeerde kant. Je raakt uit balans.
Een verstoring van dat evenwicht kan veroorzaakt worden door een te grote draaglast (teveel stress van buitenaf of van binnenuit) of een te kleine draagkracht (innerlijke veerkracht).
Innerlijke veerkracht
Bij een te kleine draagkracht spelen interne factoren, zoals weinig zelfvertrouwen, eigenwaarde en het gebrek aan innerlijke motivatie of bezieling een rol. Hier bevindt zich jouw oerkracht, jouw drive om de dingen te doen die je doet. Hoe groter jouw innerlijke veerkracht, hoe beter je met spanning om kunt gaan. Of wel met stresssituaties om kunt gaan.
Bij een te grote draaglast is er sprake druk van buitenaf en binnenuit. Als de eisen en oorzaken buiten jezelf komen noemen we dit objectieve druk. De druk kan ook van binnenuit komen. Dit noemen we subjectieve druk.
Druk van buitenaf
Dit is de druk van wat er feitelijk allemaal op je schouders rust. Het is het resultaat van de keuzes die je in je leven hebt gemaakt. Denk aan je werk, je gezin, het huishouden, je hypotheek, overwerken, (echt) scheiding, een overlijden, de zorg hebben voor iemand anders/mantelzorg enz.
Druk van binnenuit
Maar er kan ook spanning of druk ontstaan die vanuit je jezelf komt en die jou stress geeft. Interne factoren, zoals niet helpende denk- en gedragspatronen, spelen dan een rol. Het zijn de stemmetjes die je in de loop van je leven hebt opgedaan en als waarheid hebt aangenomen. Wellicht zijn deze gedachten niet meer reëel en vaak helpen ze je ook niet (meer). Denk aan gedachten zoals: ‘Wat ben ik toch stom dat ik dat niet gedaan/gezien heb’ of ‘Ik ben het ook niet waard om …..
Het geeft stress als er verschil is tussen wat je moet (objectieve en subjectieve druk) en wat je kunt (innerlijke veerkracht. Het verschil tussen draagkracht en draaglast. Als deze factoren niet met elkaar in balans zijn kun je stress ervaren.
Eigenschappen
Sommige mensen zijn gevoeliger voor stress dan anderen. De volgende eigenschappen maken kwetsbaar:
- Zogenaamde type A-factoren: ambitie, prestatiegerichtheid, competitie, gehaastheid, moeilijk vinden om ‘niets’ te doen en vaak twee dingen tegelijk doen
- Veel van zichzelf eisen en ‘moeten’
- Streven naar perfectie
- Groot verantwoordelijkheidsgevoel
- Grote betrokkenheid bij gezin of werk
- Streven naar waardering van anderen
- Moeilijk ‘nee’ kunnen zeggen, moeilijk grenzen kunnen aangeven of voor zichzelf opkomen
- Pessimisme en een weinig positieve kijk op eigen prestaties
- Moeilijk steun kunnen vragen
- Gevoelens slecht kunnen uiten
- Gevoel weinig invloed te kunnen uitoefenen op de omgeving en het eigen leven
Meer informatie
Wil je meer weten hoe ook jij met minder stress door het leven kunt gaan? Wil jij ook graag meer balans tussen je werk en je privéleven, meer rust, plezier en energie? Neem dan contact met mij voor een gratis kennismakingsgesprek of kijk hier wat ik voor je kan doen.